Grip Sezonu ve Grip Aşısı

17 Eki 2016

Gribe neden olan İnfluenza virüsleri, yapıları gereği çok kolay ve hızlı mutasyona uğrarlar. Bu özellikleri nedeniyle, tarihin ilk çağlarından beri grip salgınlarına yol açtıkları kayıtlara geçmiştir.

Fakat gelişen teknolojinin getirdiği ulaşım kolaylıkları, günümüzde çok daha farklı salgınlara yol açmaktadır. Ulaşımın bu kadar gelişmiş olmadığı çağlarda yaşanan salgınlar, bölgesel olarak kalıyordu. Oysa günümüzde seyahat imkanlarının artması nedeniyle, bir kıtada başlayan salgınların çok hızlı bir şekilde diğer kıtalara da sıçradığını görebiliyoruz.

Gribe karşı nasıl daha dirençli oluruz?

Gripten korunmak için alınacak ilk tedbir, bireylerin bağışıklık sistemlerinin güçlü olmasını  ve kişisel hijyen kurallarının uygulanmasını sağlamaktır. Kişinin daha önce geçirdiği grip enfeksiyonlarına karşı vücudunda gelişen bağışıklık, gripten korunmada en önemli faktördür. Yani, daha önce sık sık grip virüsüne temas etmiş kişilerin, temas etmeyenlere göre gribe dirençleri daha yüksektir. Sadece düzenli el yıkama alışkanlığını yerleştirmek ve kapalı ortamların düzenli olarak havalandırılmasını sağlamak bile, grip salgınlarından korunmakta oldukça önemlidir.

Grip aşısı olmalı mıyız?

Yazının başında vurguladığımız gibi, grip virüsü sürekli olarak mutasyona uğrar. Yani, önümüzdeki yıllarda grip hastalığına yol açacak virüsün hangisi olduğunu bugünden bilmemiz mümkün değildir. Her sene yenilenen grip aşıları, bir önceki senenin grip virüsü suşlarına (ailesine, alt grubuna) göre hazırlanır. Sadece geçmiş dönemde hastalık yaptığı tespit edilmiş olan virüslerden korur. Oysa, gelecek dönemde hastalık yapacak olan yeni grip virüslerinden korumaz. Peki, ne amaçla grip aşısı oluyorsunuz? Gelecek dönemde gripten korunmak için. Oysa grip aşısı, sizi gelecekteki grip virüslerine karşı korumaz: Grip aşısının yaptırdığınız günden sonra oluşacak yeni grip virüsü tiplerine karşı koruyuculuğu SIFIRDIR!

Grip salgınından ölenlerin %90’ından fazlası 65 yaş üstü hastalardır. Dolayısıyla, grip aşısından beklenen en büyük fayda, bu yaş grubunu korumasıdır. Peki, 65 yaş üstünde grip aşısının koruyuculuğu ne kadar? Sadece %9! Yanlış okumadınız, sadece yüzde dokuz! Bu rakamı kim veriyor? Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC – Center’s for Disease Control and Prevention)(1).

 %9 koruyan bir aşı, yeterince koruyor denilebilir mi?

Minnesota Üniversitesinin 2011 yılında yaptığı bir  araştırmada, grip aşısı hakkındaki 5.707 makale taranmış ve bunların arasından bilimsel olarak yeterli görülen 31 makalenin analizi yapılmış. Analizde, 18-65 yaş aralığındaki koruyuculuğa da bakılmış: Sadece %59 koruduğu bulunmuş. Oysa bir aşının etkin kabul edilebilmesi için, en az %85-95 arası koruyuculuğunun olması gerekir (2).

Grip hastalığı açısından bir başka önemli risk grubu, 2 yaş altı çocuklardır. Bu yaş grubunda grip aşısının etkinliği ile ilgili olarak, Cochrane grubu bir araştırma yürüttü ve bu yaş grubunda grip aşısının koruyuculuğu hakkında yeterli kanıt olmadığı ortaya çıktı(3).

2 yaş altı çocuklar, grip aşısının en fazla yapıldığı grup: ABD’de bu yaş grubundaki çocukların %76.2’sine grip aşısı yapılıyor. İkinci sırada ise 65 yaş üstü yaşlılar geliyor. Yine ABD’de 65 yaş üstü yaşlıların %66.2’sine grip aşısı yapılıyor. Ne kadar çarpıcı bir ironidir ki, bahsedilen bu gruplarda grip aşısının koruyuculuğu ve güvenilirliği ile ilgili yeterli bilimsel kanıt yok!

Center for Infectious Disease Research And Policy (Enfeksiyon Hastalıkları Araştırma ve Politika Merkezi) adlı kuruluş, 2012 yılının Ekim ayında yayınladığı raporda grip aşıları hakkında 1936’dan beri yayınlanmış 12.000’in üzerinde tıbbi dokümanı inceledi. Bu analiz sonucunda, grip aşılarının koruyuculuğunun yetişkinlerde yeterli seviyede olmadığını (sadece %59); çocuklarda ve yaşlılarda ise koruyuculuğuna dair hiç bir bulgu olmadığını açıkladılar(4).

Avrupa’da yapılan iki çalışmada, grip aşısının yapıldıktan 3 ay sonraki koruyuculuğuna bakıldı: Koruyuculuk, bir çalışmada  sıfır, diğerinde eksi bir olarak bulundu!(5, 6)

Üstelik, grip aşıları yan etkisi olmayan masum aşılar değil. Yapılan çalışmalarda, grip aşısının felçlere neden olan Guillain-Barre sendromuna yakalanma riskini arttırdığı gösterildi(7).

Avrupa’da pek çok ülke, geçtiğimiz yıllarda grip aşılarını piyasadan toplattı: İtalya, İspanya, Fransa ve Almanya Sağlık Bakanlıkları, toplatılan aşılarda, “İnsan sağlığını tehdit edebilecek kalite hataları” olduğunu açıkladılar.

2014 yılının son aylarında, İtalya’da 11 kişinin grip aşısına bağlı nedenlerle hayatını kaybettiği bildirildi(8).

Grip aşısının koruyuculuğuna, hekimler bile inanmıyor. Akdeniz Üniversitesi’nde yapılan bir çalışmada, hekimlerin sadece %14’ünün grip aşısı yaptırdığı ortaya çıktı. Yani firmaların bunca pazarlama çalışması hekimleri inandıramamış, %86’sı grip aşısını yaptırmamış.

1976 yılında yaşanan grip salgını, aşılanmanın neye yaradığına dair güzel bir örnek teşkil eder: O yıl, gribe bağlı olarak sadece bir kişi ölürken, aşının yan etkilerine bağlı olarak ise tam 25 kişi ölmüş.

Grip aşısı, dünyadaki hiç bir ülkenin zorunlu aşı programında bulunmamaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), 2014 yılının Aralık ayında bir açıklama yayınlayarak, 2014 yılında üretilen grip aşısının, gribe karşı hiçbir koruyuculuğu olmadığını ve yaptırılmasının hiç bir anlamı olmadığını bildirdi.

Velhasıl kelam, ben bir hekim olarak, grip aşısını hiç kimseye önermiyorum. Grip aşısı uygulamanın ‘tartışılmaz bir gereklilik’ olduğunu söyleyen ‘kocaman’  profesörlere de hayret ediyorum!

Kaynakça

1. http://www.usatoday.com/story/news/health/2013/02/21/flu-vaccine-doesnt-work-over-65/1934651/

2. http://minnesota.publicradio.org/display/web/2011/10/25/university-of-minnesota-flu-vaccine-study/

3. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14651858.CD004879.pub4/pdf/abstract

4. http://www.cidrap.umn.edu/sites/default/files/public/downloads/ccivi_report.pdf

5.  http://www.eurosurveillance.org/ViewArticle.aspx?ArticleId=20388

6. http://www.eurosurveillance.org/ViewArticle.aspx?ArticleId=20390)

7. http://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(12)62189-8/abstract

8. http://www.reuters.com/article/2012/10/25/us-novartis-results-spain-idUSBRE89O19S20121025

Bunları da beğenebilirsin